مهندسی حیات روی زمین؛ بررسی نظریه جنجالی دانشمند مطرح
آیا حیات روی زمین توسط موجودات فضایی آغاز شده است؟ نظریه جدید «پانسپرمیای هدایت‌شده» مطرح می‌کند که موجودات هوشمند فرازمینی ممکن است میلیاردها سال پیش اجزای سازنده حیات را به زمین آورده و این سیاره را برای سکونت آماده کرده باشند.
یکی از نظریه‌های جذاب و البته جنجالی این روزها مدعی است که منشأ حیات بر روی کره زمین احتمالاً از موجودات فرازمینی گرفته شده است؛ موجوداتی که میلیاردها سال پیش نقش کلیدی در شکل‌گیری شرایط زیستی زمین ایفا کرده‌اند.
بر اساس این نظریه که به نام «پانسپرمیای هدایت‌شده» شناخته می‌شود، رابرت اندرس، دانشمند برجسته از کالج سلطنتی لندن، باور دارد که پیچیدگی اجزای سازنده حیات به گونه‌ای است که نمی‌توان آن را کاملاً طبیعی و بدون دخالت عامل بیرونی دانست. به عقیده او، احتمالاً موجودات فضایی میلیون‌ها سال پیش میکروب‌ها یا اشکال اولیه زندگی را به زمین انتقال داده‌اند تا آغازگر چرخه‌ای از تکامل شوند.
زمان احتمالی پیدایش نخستین حیات
اندرس می‌گوید این رخداد مهم حدود ۴/۲ میلیارد سال پیش اتفاق افتاده است؛ دوره‌ای که زمین پس از مراحل خنک‌سازی اولیه به منابع آبی دست یافته بود. طبق فرضیه او، این امکان وجود دارد که موجودات فضایی بسته‌های آغازین زیستی را از طریق فضاپیماها به زمین فرستاده باشند. او همچنین تأکید کرده که میزان پیچیدگی شیمیایی لازم برای تشکیل نخستین سلول‌های زنده به قدری زیاد است که به سختی می‌توان تصور کرد حیات به شکل کاملاً خودبه‌خودی به وجود آمده باشد. این دیدگاه، نظریه سنتی تکامل حیات از یک سوپ شیمیایی به‌صورت اتفاقی را به چالش کشیده و بر وجود برنامه‌ریزی مداخله‌گرانه تأکید دارد.
به گفته اندرس، مأموریت‌هایی که امروزه انسان برای زیست‌پذیر کردن سیارات دیگری مانند مریخ انجام می‌دهد، گواهی بر این است که چنین چشم‌اندازهایی در میان موجودات پیشرفته بعید نیست.
ریشه‌های نظریه پانسپرمیای هدایت‌شده
نظریه پانسپرمیای هدایت‌شده نخستین بار در دهه ۱۹۷۰ توسط فرانسیس کریک و لزلی اورگل ارائه شد. این نظریه ادعا می‌کند که یک تمدن پیشرفته بیگانه ممکن است آگاهانه حیات را به زمین منتقل کرده و مسیر تکامل آن را هدایت کرده باشد. بر اساس این دیدگاه، میکروب‌ها روی زمین فرود آمده‌اند و فرآیند شکل‌گیری زندگی را آغاز کرده‌اند.
رابرت اندرس اما اقرار دارد که اثبات مستقیم این فرضیه بدون شواهدی از وجود موجودات هوشمند یا فناوری پیشرفته آن‌ها، بسیار دشوار است.
بررسی علمی و شبیه‌سازی رایانه‌ای
پژوهش‌های علمی اندرس با استفاده از ریاضیات و مدل‌های رایانه‌ای تأیید می‌کنند که میزان اطلاعات لازم برای آغاز فرایند حیات بسیار بیشتر از چیزی است که پیش‌تر تصور می‌شد. او به این نتیجه رسید که اگر بر اساس اطلاعات زیستی زمین اولیه حرکت کنیم، فراهم شدن این نظم شیمیایی بدون دخالت عامل خارجی تقریباً محال است.
بر اساس شبیه‌سازی‌های او، میزان اطلاعات زیستی قابل انتقال از این سوپ شیمیایی ابتدایی حدود ۱۰۰ بیت در ثانیه تخمین زده شده است؛ عددی بسیار بیشتر از آنچه قبل‌تر برای شکل‌گیری حیات اولیه در نظر گرفته می‌شد.
سایر نظریه‌ها درباره منشأ حیات
در کنار این نظریه، برخی باور دارند که حیات بر روی زمین حاصل برخورد شهاب‌سنگ‌ها بوده و مواد حیاتی لازم از طریق این تصادفات به زمین منتقل شده است. نظریه دیگر مربوط به نقش رعدوبرق‌های اولیه کره زمین است که انرژی لازم برای ایجاد حیات را فراهم کرده‌اند.
از سوی دیگر، پژوهشگران دانشگاه استنفورد نیز مطرح کرده‌اند که جرقه‌های بسیار کوچک، معروف به «ریز-رعدوبرق» که از برخورد قطرات آب با مواد زمینی ایجاد می‌شوند، ممکن است همان انرژی موردنیاز برای پیدایش حیات اولیه را فراهم کرده باشند.
