شناخت علائم سکته مغزی و راه‌های علمی پیشگیری از آن
سکته مغزی یکی از جدی‌ترین دلایل مرگ‌ومیر و ناتوانی‌های طولانی‌مدت است؛ با شناخت علائم اولیه و انجام اقدامات پیشگیرانه می‌توانید خطر این اتفاق خطرناک را کاهش دهید و زندگی خود را نجات دهید.
سکته مغزی به عنوان یکی از حوادث پزشکی حیاتی، به اندازه حمله قلبی جدی و خطرناک است. از این رو، آگاهی از علائم سکته مغزی و اقدام سریع در صورت مشاهده آن‌ها بسیار اهمیت دارد. سکته مغزی، چهارمین علت اصلی مرگ و میر در آمریکا محسوب می‌شود و آثار بلندمدت جدی‌تر و ناتوان‌کننده‌ای نسبت به بسیاری از بیماری‌ها ایجاد می‌کند. این بیماری بیشتر افراد مسن را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما با رعایت برخی نکات می‌توان از وقوع آن جلوگیری کرد.
درصورت شناخت علائم سکته مغزی و انجام اقدامات سریع، می‌توان از فجایع بزرگتر دوری کرد. اگر به هر دلیلی علائم زیر در خود یا دیگران مشاهده نمودید، باید فوراً با مراکز اورژانس تماس بگیرید:
- ضعف یا بی‌حسی ناگهانی در صورت، بازو یا پا، به ویژه در یک طرف بدن
- سردرگمی، گیجی ناگهانی یا مشکل در صحبت کردن و فهمیدن
- مشکلات ناگهانی در دید یک یا هر دو چشم
- سرگیجه ناگهانی، از دست دادن تعادل یا مشکل در راه رفتن
- سردرد شدید ناگهانی بدون علت مشخص
- دوبینی، خواب‌آلودگی، تهوع یا استفراغ نیز ممکن است رخ دهد.
بررسی مفهوم سکته مغزی
سکته مغزی هنگامی رخ می‌دهد که مانعی در جریان خون در مغز ایجاد شود. در صورتی که خون نتواند به بخش‌هایی از مغز برسد، سلول‌هایی که نیاز به اکسیژن دارند آسیب خواهند دید و ممکن است از بین بروند. اگر سلول‌های مغزی برای مدت کوتاهی بدون دریافت اکسیژن باشند، گاهی قابلیت بهبود دارند. اما سلول‌های مرده مغز امکان بازسازی ندارند، و این امر ممکن است مشکلاتی در گفتار، فکر کردن و حرکت فرد ایجاد کند.
سکته مغزی به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود: سکته مغزی ایسکمیک و سکته مغزی هموراژیک. سکته ایسکمیک به علت لخته خون یا انسداد ناشی از چربی دیواره عروق رخ می‌دهد که جلو جریان خون به مغز را می‌گیرد. در مقابل، سکته هموراژیک ناشی از شکستن رگ‌های خونی است که موجب خونریزی در مغز می‌شود.
شیوه‌های کاهش خطر سکته مغزی
برخی عوامل مانند سن و تاریخچه خانوادگی ممکن است خارج از کنترل ما باشند. با این حال، تغییر در سبک زندگی می‌تواند خطر سکته مغزی را به میزان قابل توجهی کاهش دهد:
کنترل فشار خون: نظارت مداوم بر فشار خون و کاهش آن به کمک توصیه‌های پزشکی، یکی از مهم‌ترین اقدامات پیشگیری است.
ترک سیگار: استعمال دخانیات خطر سکته مغزی را به طرز چشمگیری افزایش می‌دهد.
کنترل کلسترول: کلسترول بالا می‌تواند به انسداد عروق و سکته منجر شود.
مدیریت دیابت: کنترل بیماری دیابت از آسیب به عروق خونی جلوگیری می‌کند.
استفاده از رژیم غذایی سالم: مصرف میوه‌ها، سبزیجات و کاهش چربی‌های اشباع در رژیم، سلامت قلب و عروق را تضمین می‌کند.
فعالیت منظم جسمانی: ورزش و فعالیت بدنی در پیشگیری از سکته مغزی نقش مهمی دارد.
ارتباط بیماری کرونا و سکته مغزی
بیماری کرونا ممکن است شدت و خطر سکته مغزی را در افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن عروق مغزی افزایش دهد. بنابراین، رعایت نکات بهداشتی و مراقبت‌های پزشکی در شرایط شیوع ویروس کرونا اهمیت مضاعفی دارد.
راه‌های درمان و پیشگیری
سکته مغزی بر اساس علائم بالینی و آزمایش‌های تخصصی نظیر تصاویر سی‌تی اسکن مغز تشخیص داده می‌شود. درمان سریع، به‌ویژه در سکته ایسکمیک که ناشی از لخته‌های خون است، می‌تواند آسیب‌های جدی را محدود کند. داروی t-PA که برای پاکسازی لخته‌های خون به کار می‌رود، باید ظرف سه ساعت از وقوع سکته مصرف شود.
فرایند درمان سکته شامل سه مرحله اصلی است: پیشگیری، درمان فوری بعد از سکته و توانبخشی. داروهای ضدترومبوتیک و ترومبولیتیک از جمله t-PA در درمان سکته مغزی نقش اساسی دارند. همچنین جراحی‌هایی مانند اندارترکتومی کاروتید می‌تواند با ترمیم عروق، خطر سکته را کاهش دهد.
اقدامات پس از وقوع سکته مغزی
عوارض سکته ممکن است شامل فلج شدن، ضعف در اندام‌ها، مشکلات گفتاری و حتی افسردگی باشد. روش‌های توانبخشی مانند فیزیوتراپی و کاردرمانی می‌توانند در پیشبرد بهبودی مؤثر باشند. بهبود کامل می‌تواند مدتی طول بکشد، اما موفقیت در توانبخشی بسته به موفقیت درمان اولیه ممکن است.
